Seher Alp Değerli okuyucum; bu yazımda endüstriyel ve ticari kurum ve kuruluşların yaygın şekilde kullandığı bir güç koruması çözümü olan Kesintisiz Güç Kaynakları’nın (KGK, UPS) en az kendi teknik yapısı ve işlevi kadar önemli olan bir diğer konuya, koruyucu bakım ve teknik servisin önemine değinmek istiyorum.
KGK Sistemleri İçin Koruyucu Periyodik Bakımın Önemi
Ticari ve sanayi kuruluşlarında, arızalanmaları veya kendilerinden beklenen işlevi yerine getir(e)memeleri halinde büyük mali kayıplara neden olacak olan pahallı ve hassas elektronik cihaz ve sistemler çoğunlukla KGK’lar üzerinden beslenirler. KGK’lar bu tür sistemler için vazgeçilmez güç koruma çözümleridir. KGK terminolojisinde pahallı ve hassas olan söz konusu elektronik cihazlar kritik yük olarak adlandırılır. Üretimin aksaması sonucunda belki de KGK yatırımının çok üstüne çıkacak olan bu parasal kayıplar, çalışmakta olan bir KGK’nın sürekliliğini ve güvenilirliğini zorunlu kılar. Bir KGK’nın ne denli sürekli ve güvenilir olduğunun sayısal göstergesi, beslendiği şebeke ile kendi güç yapısının belirlediği önemli bir kavram olan İki Arıza Arasındaki Ortalama Süre (MTBF, Mean Time Between Failures) değeridir. Saat cinsinden verilen bu değer ne kadar yüksek ise KGK cihazı/sistemi o denli güvenilirdir. Önemli bir güç elektroniği uygulaması olan KGK’nın güç yapısında endüktans, kondansatör gibi pasif devre elemanları ve yarıiletken güç elemanlarının oluşturduğu güç kontrol devreleri yer alır. Şebeke geriliminin etkin değerinin (220V/faz) ve frekansının (50Hz) öngörülen çalışma değer aralığında ve kalitede olmaması veya şebeke geriliminin hiç olmaması halinde pahallı kritik yükler KGK üzerinden regüle edilmiş, kararlı ve ideale yakın bir gerilim ile beslenmeye devam eder.
Yukarıda da vurgulandığı üzere KGK cihazlarının sürekliliği ve güvenilirliği esastır. Oldukça kritik öneme sahip olan KGK’lar koruyucu periyodik bakım ile koruma altına alınabilir. KGK periyodik bakımı; evinizdeki kombi cihazınıza veya arabanıza uygulattığınız bakımdan farklı değildir. Üretim yapan bir fabrikanın, üretimine ara verip uyguladığı bakım sürecine benzer. Bakım esnasında KGK cihazı kritik yükleri üzerinden beslemez, yapısında yer alan bypass hattı üzerinden şebekeden besler. Periyodik bakım, KGK cihazının çalışması sırasında beklenmedik ve istenmeyen fonksiyonel bozukluklar yaşamaması, ya da tümüyle devreden çıkmaması için olası riskleri ortadan kaldıran önceden alınmış bir tedbir şeklidir.
Satıcı veya üretici firma ile cihaz kullanıcısı arasında imzalanan bakım sözleşmesi esaslarına bağlı gerçekleştirilen periyodik bakımlar genel itibariyle parça garantili ve parça garantisiz olmak üzere iki kısma ayrılır. Parça garantili bakım sözleşmelerinde; sözleşme süresi boyunca ortaya çıkacak KGK arızalarında herhangi bir KGK bileşeninin değişmesi gerekirse, bu değişim bedelsiz olarak sunulur. Yedek parça stoku geniş olan satıcı firmalar için bu yükümlülük kolaylıkla yerine getirilebilir. Öte yandan parça garantisiz imzalanan bakım sözleşmelerinde KGK cihazının sadece yıl içinde belli sıklıkta (genellikle 4 kez) bakımı gerçekleştirilir; arızalanan bir KGK bileşeninin değişimi ise sorunlu parçanın bedelinin ödenmesi ile mümkündür.
Pahallı bir yatırım olan KGK’lar için periyodik bakım, kullanıcılar tarafından genellikle gereksiz veya üzerinde yeterince durulmayan bir harcama kalemi olarak görülür. Genel yaklaşım KGK cihazı arızalandığında bu harcamanın yapılması yönündedir! Yüksek riskler taşıyan bu yaklaşım uzun sürebilecek, maliyeti yüksek üretim ve veri kayıplarına neden olabilir.
